بدایة الحکمه (کتاب)

بدایة الحکمه کتاب آموزش فلسفه نوشته شده توسط علامه طباطبایی است.

مؤلف

آیت‌الله سید محمدحسين طباطبایی (1281-1360ش)، معروف به علامه طباطبایی، فقیه، عارف، فیلسوف، مفسر بزرگ و مشهور دوران معاصر، متولد تبریز و نویسنده تفسیر المیزان و دو کتاب درسی فلسفه با نام بدایة الحکمة و نهایة الحکمة است. علامه پس از تحصیلات مقدماتی به نجف رفت و از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۴ش از اساتید بزرگ آنجا همچون سید علی آقای قاضی، آیت‌الله شیخ محمدحسین اصفهانى(ره)، آیت‌الله نایینى، سید ابوالحسن اصفهانى و آیت‌الله حجّت کوه‌کمرى بهره گرفت. سپس به زادگاه خویش بازگشت و مدت ده سال در آنجا بود و در سال 1325 به قم رفت. او در آنجا شروع به تدریس دروس تفسیر قرآن و فلسفه نمود که در آن زمان چندان بدان اهمیت داده نمی شد و این کار او موجب رونق این دو در حوزه قم شد. بسیاری از مدرسان بعدی فلسفه در حوزه علمیه قم شاگردان او بودند.

معرفی اجمالی کتاب

بدایة الحکمه کتابی فلسفی به زبان عربی از تالیفات مرحوم علامه طباطبایی است. این کتاب در واقع چکیده فلسفه صدرائی موسوم به حکمت متعالیه است که با توجه به آخرین سیر تکاملی آن تنظیم شده است. علامه کتاب بدایة الحکمه را به درخواست بعضی از نزدیکانش به منظور تدریس فلسفه در حوزه های علمیه نگارش کرده و هم اکنون به عنوان نخستین متن درسی فلسفه برای جویندگان حکمت الهی معروف می باشد. علامه بدایة را در سال 1390 هـ.ق در حالی که 67 سال از عمرش می گذشت، تالیف نمود.

رعایت نظم منطقی در چینش مراحل و فصول به گونه ای که از مطالب پیشین، مطالب پسین را می توان استنتاج کرد و اهتمام به مسائل مهمتر و کلیدی و اجتناب از مباحث غیرلازم (مانند طبیعیات) از ویژگی های این کتاب است

بخش های کتاب

مؤلّف در مقدمه كتاب به تعريف فلسفه، حكمت، موضوع و غايت فلسفه پرداخته و از كليات مباحث وجود، شروع و در مراحل ديگر موضوعات فلسفه را به ترتيب بيان كرده است. این کتاب دارای 12 مرحله و 110 فصل به شرح زیر است:

• مقدمه درباره تعریف فن (فلسفه) و موضوع و هدف آن
• مرحله اول: 12 فصل، در کلیات مباحث وجود.
• مرحله دوم: 1 فصل، در انقسام وجود به خارجی و ذهنی.
• مرحله سوم: 3 فصل، در انقسام وجود به «ما فی نفسیه» و «ما فی غیره».
• مرحله چهارم: 9 فصل، در موارد سه گانه
• مرحله پنجم: 8 فصل، در ماهیت و احکام آن.
• مرحله ششم: 11 فصل، در مقولات دهگانه.
• مرحله هفتم: 11 فصل، در علت و معلول.
• مرحله هشتم: 10 فصل، در انقسام وجود به واحد و کثیر.
• مرحله نهم: 3 فصل، در سبق و لحوق و قدوم و حدوث.
• مرحله دهم: 16 فصل، در قوه و فعل.
• مرحله یازدهم: 12 فصل، در علم و عالم و معلوم.
• مرحله دوازدهم: 14 فصل، در آنچه متعلق به واجب تعالی است.

ترجمه، شرح و تعلیقات

این کتاب دارای سبک روان و نظمی بی نظیر است، بدین جهت از بدو نگارش مورد توجه علماء، فضلاء و طالبان فلسفه قرار گرفته و به جهت سبک کلاسیک و روان، مورد استقبال مؤسسات آموزشی قرار گرفته است و بر آن شروح و ترجمه‌های متعددی از جمله ترجمه علی ربانی گلپایگانی، علی شیروانی، محسن غرویان، محمدعلی گرامی و حسین حقانی زنجانی عرضه شده است.

وضعیت نشر

این کتاب توسط انتشارات مختلف و در سالهای مختلف به چاپ رسیده است. اخیراً انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی نیز در سال 1390 اقدام به چاپ بدایة الحکمه کرده است.

متن کتاب بداية الحكمة

بداية الحكمة